Hepatit

Hepatit kelime olarak "karaciğer iltihabı" anlamına gelir ve virüslere bağlı olarak gelişir. Genellikle karaciğerde büyümeye, hassasiyete ve bazen kalıcı hasar oluşmasına neden olur. Hepatit virüsler dışında çeşitli kimyasal maddeler, ilaçlar ve alkol alımı nedeniyle de oluşabilir.

Viral hepatit, karaciğere yerleşen çeşitli virüslerin neden olduğu en sık görülen bulaşıcı hastalıktır.

Özellikle Hepatit B virüsü enfeksiyonu gerek Türkiye’de, gerekse dünyada yaygın ve ciddi sağlık sorunlarının başında gelmektedir. Sadece Hepatit B değil başta A ve C olmak üzere tüm hepatit çeşitleri sağlığımız açısından tehlike oluşturmaktadır.

Hepatit'in Farklı Türleri Nelerdir?

Her biri farklı bir virüs tarafından oluşturulan en az sekiz tip viral hepatit bulunmaktadır.

Hepatit A

Bizim gibi gelişmekte olan ülkelerde en çok çocuklarda, gelişmiş ülkelerde ise erişkinlerde görülmektedir.

Hepatit B

Hepatitin en sık görülen türüdür. Dünyada 350 milyon, Türkiye’de ise 4-5 milyon Hepatit B virüsü taşıyıcısı vardır.

Hepatit C

En tehlikeli olanıdır. Hastaların yarısında siroz hastalığına yol açar.

Hepatit D

Esas itibariyle hepatit B virüs taşıyıcısı olan ve damar içi uyuşturucu kullananlarda görülür.

Hepatit E

Bu hastalığın belirtileri hepatit A’ya benzer. Sıklıkla Hint Okyanusu bölgesinde, Afrika’da ve gelişmiş ülkelerde görülmektedir.

Yeni tanımlanan üç tane virüs hakkında çok az şey bilinmektedir. Son zamanlarda viral hepatit etkeni olduğu sanılan beş yeni virüs daha tanımlanmıştır.

Karaciğeri iltihaplandırarak hepatit oluşturan diğer hastalıkların virüsleri ise şunlardır. Soğuk algınlığı virüsü, su çiçeği virüsü, enfeksiyöz mononükleaziz virüsü ve sitomegalovirüs.

Hepatit’in Bulaşma Yolları Nelerdir?

<       : Geçtiği kanıtlanmıştır                      u      Nadiren geçer

q       : Geçtiği Şüphelidir                           l        Çok nadir geçer

Hepatit A ve E: Hepatit A en sık görülen hepatit çeşididir. Ağız yoluyla bulaşır. Virüsle bulaşık yiyecek ya da su alındığında ve tuvalet sonrası el yıkamama gibi basit temizlik kurallarına uyulmadığında görülür. Ayrıca midye ve istiridye gibi deniz ürünlerinden de bu virüsü kapmak mümkündür.

Hepatit B: Bu virüs kan ve kan ürünlerinin nakli ile bulaşabildiği gibi, küçük kesiklerden, kulak delinmesi, dövme yaptırılması, diş tedavisi, manikür, pedikür veya cinsel ilişki sırasında da bulaşabilir. Doğum esnasında annede virüs varsa, çocuğa geçebilir.

Hepatit C: Bu hepatit virüsü, kirli enjektör kullanımı, kirli kan ve kan ürünlerinin nakli ile bulaşır. Cinsel temas yoluyla ve anneden bebeğine geçtiği de bilinmektedir. Ancak hastaların üçte birinin hastalığı nereden ve nasıl aldığı saptanamamaktadır.

Hepatit D: Esas olarak virüs bulunduran kirli enjektör kullanımı veya kirli kan ve kan ürünlerinin nakli ile bulaşır. Bu virüs sadece hepatit B virüsü bulaşmış insanlarda hastalık yapmaktadır. Muhtemelen hepatit B ve D taşıyıcılarından geçmektedir.

Viral Hepatit’in Belirtileri Nelerdir?

En sık rastlanan belirtiler halsizlik, orta derecede ateş, kas ve eklem ağrıları, bulantı, kusma, dikkat azalması, müphrem karın ağrısı ve bazen “ishal”dir. Birçok hastada belirtiler hafiftir veya yoktur; bu nedenle teşhis edilemeyebilir. Hastaların küçük bir kısmında deride ve göz aklarında beliren sarılık, sarılığı takiben koyu renkte idrar ve açık renkte dışkı gözlenir. Kaşıntı olabilir. Sarılık ortaya çıktığında diğer belirtiler kaybolur. Bazı hastalar, hastalık sırasında 2,5-5 kg zayıflayabilirler.

Hepatit Olduğunuzda Renginiz Sarıya Dönecek mi, yani sarılık olacak mısınız?

Hayır,  birçok viral hepatit hastasında sarılık ortaya çıkmaz.

Peki kimler risk altında?

Risk gruplarını sağlık personeli, uyuşturucu bağımlıları, homoseksüeller, çok sık cinsel partner değiştirenler, diyaliz hastaları, transplantasyon yaptıranlar ve ailesinde Hepatit B taşıyıcısı olanlar oluşturmaktadır. Hepatit C çok sessiz ve sinsi bir enfeksiyon olarak tanınır. Hepatit B gibi bulaşmasına karşın, seksüel yolla bulaşma riski B’ye göre daha düşüktür. Aynı zamanda taşıyıcı anneden bebeğe %1 gibi bir oranda geçme riski vardır. Genellikle çok geç bir aşamada fark edilir. Hepatit C Hepatit B’ye göre daha yavaş seyreder ve yine Hepatit B’ye göre kronikleşme riski daha fazladır (vakaların yüzde 80’i kronikleşir). Bu sebeple ileriki aşamada kansere çevirme riski daha yüksektir. Genellikle 20 yıl içersinde siroz gelişir ve zamanla kansere dönüşebilir. Ancak her iki virüs de bağışıklık sistemi baskılanmış kişilerde çok daha hızlı ilerler. Özellikle kanser, AIDS ve diyaliz hastalarında hastalık çok daha hızlı bir gelişim gösterir. Hepatit C için sadece tarama testleri yapılabilir ve şimdilik aşısı bulunmamaktadır. Ancak bilindiği gibi Hepatit B için aşı söz konusudur ve risk grubundakilerin hiç şüphesiz aşı olmaları gerekmektedir.

Ya risk altında olmayanlar?

Hepatit B önlenebilir bir hastalıktır. Bugün hastanelerde doğan tüm bebeklere hepatit aşısı yapılmaktadır. Dünya Sağlık Örgütü 120 ülkede yeni doğanlara aşı yapılmasını şart koşmuştur. Ayrıca bebekler dışında aşı yaptırmak isteyenlerin aşı yaptırmasında da hiçbir sakınca bulunmamaktadır. Dünyada 350 milyon kişinin Hepatit B taşıyıcısı olduğu düşünüldüğünde geç kalmadan aşı yaptırmanın önemi ortaya çıkar.

Tekrar Hepatit olur muyum?

Evet, çünkü en az beş veya daha fazla hepatit virüsü vardır. Bunlardan herhangi birini, herhangi bir zamanda alırsanız hepatit olursunuz. Hastalığı geçirdikten ve virüse karşı bağışıklık oluştuktan sonra aynı virüsü daha sonra alsanız bile hastalık oluşmaz. Bununla beraber, bazen B, C ve D hepatit virüsler yeniden hastalık oluşturabilirler.

Yatakta yatmalı mıyım?

Zorunlu değildir. Kural şöyledir: Kendinizi iyi hissediyorsanız, kalkıp dolaşabilirsiniz, yorgun hissediyorsanız yatmanız doğru olacaktır.

Ben ve Ailem için tehlike nedir?

Aynı evi paylaşan bireylerden birinde A, B, C veya E hepatit görülmesi diğer bireylere bulaşma riski doğurur. Gerekli kurallara uyulması yanı sıra, evdeki bireylere A hepatit için gamma globülin, B hepatit için hiper immün gamma globülin, hepatit A ve B aşıları uygulanması koruyucudur.

Özel bir Diyet uygulamam veya Vitamin alamam gerekli mi?

Kolay sindirilen ve kaloriden zengin (çorba, komposto ve meyve suları) yiyeceklerin yenmesi yeterlidir. Birçok hastada halsizlik ve bulantı olması nedeniyle hafif bir kahvaltı gün boyunca yeterli olmaktadır. Öğünler arasında yukarıda belirtilen yiyeceklerin alınması uygun olur. Vitamin almanın etkisi henüz bilinmemektedir.

Alkol alabilir miyiz?

Alacağınız alkol hasta karaciğerinizi daha da yoracaktır. Alınmaması daha uygun olur.

Cinsel Hayatım devam edebilir mi?

Cinsel hayatın sürmesi hastalığın gidişini etkilemez. Ancak özellikle hepatit B’yi eşinize geçirme riski vardır. C hepatit için bu risk düşüktür. Prezervatif kullanırsanız bu tehlike ortadan kalkacaktır.

Yemek yapabilir miyim?

Hepatit A ve E geçiriyorsanız bulaştırma riski olması yüzünden hem yemek yapmanız, hem de ailenizin yaptığınız yemekleri yemesi sakıncalıdır. Hepatit B, C ve D için böyle sakınca yoktur.

Bu hastalık ne kadar sürer?

Belirtilerin aniden ortaya çıkışını takiben birkaç hafta, bir veya iki ay içerisinde  hastalık belirtileri geriler. Erişkin hastaların %90-95 kadarı %5-10 hastada kronik hepatit veya taşıyıcılık gelişir. Hepatit C başlangıç döneminde bazen tanınmaz. Hastalık, mikrobun alınışından aylar ile yıllar sonra ortaya çıkabilir. Hepatit C hastalarının yarısından fazlasında belirtiler ve serum bulguları devam eder ve kronik hepatit gelişir. Hepatit B hastalarını yakalayan D hepatit virüsü, hepatit B’den daha ağır bir hastalık tablosu oluşturur, ancak hastalık birkaç ay sonra iyileşir.

Doktorumu görmeye ne kadar zamanda bir gitmeliyim?

Kan testleri hastalığın tamamen geçtiğini gösterinceye kadar doktorunuza gitmelisiniz. Kan testlerindeki bozukluk 6 aydan fazla sürerse hastalığın kronikleşmesi söz konusu olduğundan dikkatli olunmalıdır.

Hepatitin Komplikasyonları nedir?

A, B, D, E hepatit hastaların çoğu tamamen iyileşirler. Birkaç ay ara ile hafif alevlenme atakları görülebilir. Her atak ile öncekinden daha hafif geçer. Ancak bu tekrarlanmalar, tam iyileşme olmayacağını göstermez. Hepatit A nedeniyle ölüm oranı, D ve B hepatite göre daha azdır. E hepatite bağlı ölüm oranı ise bilinmemektedir. Hepatit B hastalarını %5-10’unda ve hepatit C vakalarının %80’den fazlasında kronik karaciğer hastalığı gelişir. Kronik hastalık hafif seyredebileceği gibi ilerleyerek siroza da neden olabilir. Kronik persistan ve kronik aktif hepatit olarak tanımlanan ve hastalık aktivitesini gösteren iki tip kronik karaciğer hastalığı vardır; ancak hasta karaciğerde aynı anda farklı bölgelerde bu farklı tipler bulunabilir. Kronik hepatit sonunda siroz ile sonuçlanır. Genellikle hastalığın seyrini takip etmek için biyopsi yapılır. Akut hepatit sonrasında kronik karaciğer hastalığı gelişiminin nedenleri  henüz bilinmemektedir.

Hepatit kanser nedeni olabilir mi?

Kronik hepatit B taşıyıcılarında ve kronik hepatit C hastalarında karaciğer kanseri yüksek oranda görülmektedir.

Sonuç:

Viral hepatitlerin bazı türleri ülkemizde çok sık görülmektedir. Bazı türleri oldukça bulaşıcı olan bu hastalık, çoğunlukla farkına varmadan geçirilmektedir. Hastaların bazıları ölmekte; bazıları da kronik hastalığa maruz kalmaktadır. Virüsün bulaştığı insanların birçoğu da hastalanmayıp taşıyıcı olmakta ve kendilerinde bulunan virüs farkında olmadan başka insanlara bulaştırarak onların da hepatit veya hepatit taşıyıcısı olmalarına neden olmaktadır. Hepatit B virüsünü taşıyan gebe annelerin, doğumu takiben çocuklarının aşı  ve pasif bağışıklık ilk korunmaları gerekmektedir. Hepatit B aşısının virüs bulaşmadan önce yapılmasının iltihabını ortaya çıkmasını önlemede yeterli ve güvenli olduğunu gösterilmiştir. Bu aşıyı bütün çocuklara, işlerinde kan ile temas ihtimali olan insanlara ve birden fazla cinsel partneri olanlara öneriyoruz. İnterferon tedavisi bazı hepatit B ve C hastalarında etkilidir.

Hepatit B ve C’ye karşı korunma yolları nelerdir?

Hepatit B ve C’nin tedavisi oldukça güç olduğu için aslında en iyisi ve doğrusu bu hastalığa karşı korunmaktır ve korunmanın yollarını şu şekilde sıralanır:

• Hepatit hakkında bilgi sahibi olmak.
• Aşı yaptırmak.
• Hijyen kurallarına dikkat etmek.
• Cinsel yolla bulaşmasını engellemek için prezervatif kullanmak.
• Kuaförlerde ve berberlerde kullanılan aletlerin steril olmasına dikkat etmek.
• Diş tedavilerinde gerekli önlemleri almak.
• Kan almada ve vermede kanın virüssüz olduğuna emin olmak.
• Hepatit riskinin olduğu yerlere seyahatte immoglobin yaptırmak